Το Sextortion και η ντροπή του θύτη (BINTEO)
Ζούμε στην εποχή του διαδικτύου, των social media και της εύκολης πρόσβασης στην πληροφορία. Ο καθένας μπορεί πλέον να βρει άμεσα και γρήγορα οτιδήποτε ψάχνει, ενώ το Internet έχει μετατραπεί στο πλέον δημοφιλές μέσο για να προβάλει κανείς ό,τι θέλει ή για να προβληθεί ο ίδιος.
Ο ψηφιακός κόσμος αποτελεί τη νέα μας πραγματικότητα κι εκεί τα πράγματα είναι πολύ πιο τρομακτικά από όσο νομίζουμε, γιατί το διαδίκτυο όχι μόνο διαθέτει πλέον πολύ μεγάλη δύναμη, αλλά, κυρίως, δεν διαθέτει όρια, αφού μέσα στην απεραντοσύνη του τα βάθη, τα μήκη και τα πλάτη καταργούνται.
Συν τοις άλλοις, το διαδίκτυο χαρακτηρίζεται από ένα είδος μονιμότητας, κατά την οποία ό,τι ανεβαίνει ή αλλιώς ό,τι αναρτάται, δύσκολα εξαφανίζεται. Ακόμη κι αν κάτι διαγραφεί, όλοι ξέρουμε πως θα συνεχίσει να υπάρχει σε κάποια σκοτεινή γωνιά, ενώ η τεχνολογία και οι δυνατότητες του printscreen και του download, δυσχεραίνουν την κατάσταση.
Το κύριο, όμως, χαρακτηριστικό του είναι η γρήγορη αναμετάδοση της πληροφορίες. Το sharing γίνεται με ταχύτητα φωτός, σε πολλές, διαφορετικές και ταυτόχρονες πλατφόρμες, με αποτέλεσμα οι πέντε χρήστες να γίνουν 10, οι 10 να γίνουν 100 και οι 100 να γίνουν 1000. Κι όταν το πράγμα ξεφεύγει, μετά δεν μαζεύεται.
Έτσι, λοιπόν, το internet αποτελεί το κύριο εργαλείο στα χέρια εκείνων που έχουν κακές προθέσεις. Κι αυτό είναι κάτι που βλέπουμε να συμβαίνει καθημερινά, μέσα από το Sextortion και το Revenge Porn, μέσα από την εκμετάλλευση υλικού με σεξουαλικό περιεχόμενο, που στόχο έχει τον διασυρμό προσώπων.
Τόσο το Sextortion όσο και το Revenge Porn αποτελούν φαινόμενα που λαμβάνουν ανησυχητικές διαστάσεις τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και στη χώρα μας, όπου το τελευταίο διάστημα έχουμε γίνει μάρτυρες τέτοιων περιπτώσεων με πρωταγωνίστριες, κυρίως, δημόσια πρόσωπα από τον χώρο της τηλεόρασης.
Σε καμία περίπτωση, βέβαια, δεν θα πρέπει να δαιμονοποιήσουμε τις νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο για τα φαινόμενα αυτά, παρά μόνο τους θύτες, που καταστρέφουν καθημερινά ζωές ανθρώπων με τραγικές συνέπειες.
Τι είναι το Sextortion
Με τον όρο Sextortion εννοούμε τον διαδικτυακό εκβιασμό και εξαναγκασμό με «ροζ» περιεχόμενο, ενώ θύματα, τις περισσότερες φορές, είναι οι γυναίκες. Στο Sextortion, ο θύτης δημοσιοποιεί φωτογραφίες ή βίντεο με ερωτικές στιγμές του θύματος, χωρίς τη συγκατάθεσή του, με οικονομικά κίνητρα ή πρόθεση εκδίκησης.
Ο θύτης προβαίνει σε απειλές εναντίον του θύματος, εκβιάζοντάς το πώς θα αναρτήσει στο διαδίκτυο ή στο στενό περιβάλλον του το ευαίσθητο περιεχόμενο, ώστε να αποσπάσει αυτά που θέλει. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, το υλικό δημοσιοποιείται εν αγνοία του θύματος και ο εκβιασμός ακολουθεί της δημοσιοποίησης.
Θύτες στο Sextortion μπορεί να είναι είτε άγνωστοι δράστες, οι οποίοι προσεγγίζουν διαδικτυακά τα θύματά τους και αφού αποκτήσουν την εμπιστοσύνη τους, αξιώνουν υλικό ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, είτε οικεία πρόσωπα των θυμάτων, όπως ερωτικοί σύντροφοι, οι οποίοι τα απειλούν με τη δημοσιοποίηση των προσωπικών τους στιγμών.
Παράλληλα με το Sextortion, βλέπουμε να εξελίσσεται και το Revenge Porn, το λεγόμενο «εκδικητικό πορνό», που σκοπό έχει τη διαπόμπευση του θύματος, ενώ αξίζει να σημειωθεί, πως και στις δύο περιπτώσεις, τις περισσότερες φορές τα περιστατικά δεν καταγγέλλονται στις αρμόδιες Αρχές, είτε γιατί τα θύματα αισθάνονται ντροπή για το υλικό, είτε γιατί φοβούνται, είτε γιατί δεν γνωρίζουν ότι έχει διαπραχθεί έγκλημα σε βάρος τους.
Γιατί συμβαίνει σε γυναίκες
Στις πλείστες περιπτώσεις οι θύτες του Sextortion είναι άντρες και τα θύματα γυναίκες και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Η σεξουαλικότητα της γυναίκας αποτελεί ακόμη ταμπού, γι’ αυτό και το σεξ αποτελεί τον εύκολο και τον «κατάλληλο» τρόπο για κάποιους για να διασυρθεί το όνομά της.
Το σεξ στην πατριαρχία δεν αποτελεί αμοιβαία πράξη, αλλά προνόμιο του άντρα και κάτι που η γυναίκα είναι υποχρεωμένη να του προσφέρει, ώστε να τον ικανοποιήσει. Παράλληλα, αποκλείει τη γυναίκα από την ευχαρίστηση και θεωρεί πως αν το απολαμβάνει, τότε είναι ελευθέρων ηθών.
Η πατριαρχική αντίληψη κατατάσσει τη γυναίκα σε μία κατώτερη θέση και δίνει στους άντρες το προνόμιο να χρησιμοποιήσουν το σεξ εναντίον τους. Η δημοσιοποίηση ερωτικών στιγμών της γυναίκας θα την εκθέσει στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον της, ενώ θα αναδείξει σε «μάγκα» τον ίδιο τον άντρα.
Παρόλο που αυτό μπορεί να μοιάζει παρωχημένο, δυστυχώς, δεν είναι, αφού στις περιπτώσεις δημοσιοποίησης ευαίσθητου περιεχομένου, η κοινωνία συνεχίζει, ακόμη και το 2020, να ρίχνει την ευθύνη στη γυναίκα. «Ας πρόσεχε», «τα ήθελε ο κ..ς της», «αφού είχε πολλούς συντρόφους» είναι μερικές από τις συνήθεις φράσεις.
Πόσω μάλλον όταν πρόκειται για δημόσια πρόσωπα ή γυναίκες που έχουν μεγάλη προβολή στην τηλεόραση ή στα social media. Εκεί, θεωρείται δεδομένο πως η δημοσιοποίηση ερωτικού περιεχομένου έγινε με τη συγκατάθεση της γυναίκας, ότι το κάνει για διαφημιστικούς λόγους ή ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα εφόσον είναι διάσημη.
Το victim blaiming, που σκοπό έχει να ρίξει την ευθύνη στο θύμα, ευδοκιμεί ιδιαίτερα στα social media και βρίσκει πολλούς υποστηρικτές, με το μεγαλύτερο ποσοστό να είναι άνδρες. Είναι εκείνοι που θεωρούν πως σε ένα βιασμό το θύμα φορούσε κοντή φούστα, είναι εκείνοι που στην έμφυλη βία θεωρούν πως η γυναίκα «κάτι θα του έκανε».
Sextortion και Celebrities
Το φαινόμενο του Sextortion έχει πολύ συχνά ως πρωταγωνιστές, ή μάλλον πρωταγωνίστριες, δημόσια πρόσωπα, που απολαμβάνουν προβολής. Καθώς το πρόσωπο είναι αναγνωρίσιμο στο ευρύ κοινό, ο θύτης μοιάζει να είναι ακόμη πιο σίγουρος για την πράξη του και θεωρεί πως αυτή θα έχει μεγαλύτερο αποτέλεσμα.
Το τελευταίο διάστημα έχουμε γίνει μάρτυρες μιας απίστευτης κτηνωδίας στο διαδίκτυο, με ροζ «βίντεο» πρώην παικτριών τηλεοπτικών ριάλιτι να δημοσιοποιούνται το ένα μετά το άλλο και να μεταδίδονται με ταχύτητα φωτός. Μόνο τους τελευταίους μήνες έχουν γίνει γνωστές οι περιπτώσεις τριών προσώπων, που είχαν συμμετάσχει σε τηλεοπτικά προγράμματα.
Ο λόγος για την Ιωάννα Τούνη από το πρώτο “My Style Rocks”, τη Σπυριδούλα Καραμπουτάκη από το “MasterChef 3” και τη Χριστίνα Ορφανίδου από το νέο “Big Brother”. Και στις τρεις περιπτώσεις τα «ροζ» βίντεο δημοσιοποιήθηκαν χωρίς τη συγκατάθεσή τους και είτε αναρτήθηκαν σε γνωστές πλατφόρμες, είτε κυκλοφόρησαν από λογαριασμό σε λογαριασμό.
Η τακτική του «από στόμα σε στόμα» μπορεί να λάβει τεράστιες διαστάσεις σε ελάχιστο χρόνο, ενώ χαρακτηριστικά είναι τα σχόλια κάτω από σελίδες και λογαριασμούς στα social media, όπου χωρίς ντροπή, χωρίς αιδώ, χρήστες ζητούν πληροφορίες για το πού μπορούν να βρουν το βίντεο ή άλλοι τους υπόσχονται να τους το στείλουν σε προσωπικό μήνυμα.
Αυτό που παρατηρούμε να συμβαίνει πολλές φορές στις περιπτώσεις των celebrities ή των προσώπων που προβάλλονται στα media, είναι πως τέτοιου είδους βίντεο διαρρέουν αφού το θύμα αποκτήσει δημοσιότητα, ενώ το υλικό μπορεί να έχει βιντεοσκοπηθεί πολύ καιρό πριν, κίνηση που δείχνει ξεκάθαρα τους σκοπούς του θύτη.
Η περίπτωση της Χριστίνας του “Big Brother”
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα υπήρξε η περίπτωση της Χριστίνας Ορφανίδου, παίκτριας του “Big Brother”, η οποία προχώρησε σε μια συγκλονιστική εξομολόγηση για το πώς ο πρώην σύντροφός της διέρρευσε «ροζ» βίντεο με τις προσωπικές τους στιγμές, όταν αποφάσισε να του ζητήσει να χωρίσουν.
Όπως αποκάλυψε η ίδια, ο πρώην σύντροφός της δημοσιοποίησε στο διαδίκτυο και στα social media βίντεο ερωτικού περιεχομένου, το οποίο, μάλιστα, έστειλε σε κοινούς φίλους και γνωστούς, με αποτέλεσμα όλος ο περίγυρός της να γνωρίζει για το βίντεο ή να το έχει δει, κάτι που την ανάγκασε να εγκαταλείψει την πόλη που ζούσε.
Με δάκρυα στα μάτια, η Χριστίνα Ορφανίδου δήλωσε πως το μόνο που ήθελε ήταν να συνεχίσει τη ζωή της χωρίς εκείνον, κάτι που τον εξόργισε. Η παίκτρια περιέγραψε τη δύσκολη θέση του θύματος και το πώς τέτοια περιστατικά μπορούν να καταστρέψουν μια για πάντα την ψυχή και τη ζωή ενός ανθρώπου.
Στην περίπτωση της Χριστίνας, το βίντεο διέρρευσε το 2018, αλλά η πρόσφατη συμμετοχή της στο ριάλιτι του ΣΚΑΙ αναζωπύρωσε το θέμα, με αποτέλεσμα το βίντεο να έχει βγει ξανά στην επιφάνεια, να αναζητείται από χρήστες του διαδικτύου και να αναμεταδίδεται από λογαριασμό σε λογαριασμό, «στοιχειώνοντάς» την για άλλη μια φορά.
Απαράδεκτη, ωστόσο, ήταν η αντιμετώπιση της παραγωγής του «Big Brother” και του ΣΚΑΙ, αφού αποκλείεται να μην γνώριζαν για το περιστατικό, προτού εγκρίνουν τη συμμετοχή της Χριστίνας Ορφανίδου στο ριάλιτι. Έτσι, το γεγονός ότι ο «Μεγάλος Αδελφός» κάλεσε επί τούτου την παίκτρια να μιλήσει για το παρελθόν της είχε τις δικές του σκοπιμότητες.
Το βίντεο με την εξομολόγησή της προβλήθηκε σε ένα από τα live του ριάλιτι, ενώ η παίκτρια κλήθηκε να ξαναμιλήσει για δεύτερη φορά on air για το περιστατικό. Αντί να προστατεύσουν το θύμα, αποφάσισαν, κανάλι και παραγωγή, να το διατυμπανίσουν το περιστατικό και να την φέρουν σε δύσκολη θέση, λες και δεν της έφταναν όσα πέρασε.
Ο Ανδρέας Μικρούτσικος, μάλιστα, προχώρησε σε ένα δυνατό μονόλογο, καταδικάζοντας με περίσσια οργή τους θύτες του Sextortion, παίρνοντας το μέρος των θυμάτων και μιλώντας για τη «φαλλοκρατική κοινωνία», αλλά αυτό δεν σώζει την κατάσταση, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψιν τις προηγούμενα περιστατικά σεξισμού στο “Big Brother”.
“Είμαστε μαζί με κάθε Τούνη”
Παρομοίως, πριν από μερικές βδομάδες, το όνομα της Ιωάννας Τούνη βρέθηκε στην επικαιρότητα, λόγω του «ροζ» βίντεο που διέρρευσε χωρίς τη συγκατάθεσή της. Πρόκειται για υλικό που βιντεοσκοπήθηκε τρία χρόνια πριν και που η Ιωάννα Τούνη δεν γνώριζε την ύπαρξή του, μέχρι που εμφανίστηκε στο διαδίκτυο.
Η πρώην παίκτρια του “My Style Rocks” έχει δηλώσει πως έχει προβεί στις απαραίτητες νομικές διαδικασίες και πως προσπαθεί εδώ και καιρό για τη δικαίωσή της, αλλά πρόκειται για μια εξαιρετικά χρονοβόρα και επίπονη για το θύμα διαδικασία, που μπορεί και στο τέλος να μην έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Όταν το θέμα με το «ροζ» βίντεό της βρέθηκε στο επίκεντρο, μεγάλη μερίδα χρηστών των social media έσπευσαν να καταδικάσουν την ίδια (!) για την πράξη της, έχοντας ως επιχείρημα το γεγονός ότι ούτως ή άλλως εκθέτει τον εαυτό της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ πολλοί στράφηκαν στην εμφάνισή της, θεωρώντας πως ο τρόπος που ντύνεται δικαιολογεί τον θύτη.
Θέλοντας να δώσει τη δική της απάντηση, η Ιωάννα Τούνη ανέβασε ένα βίντεο στον λογαριασμό της στο Youtube, όπου προσπάθησε να εξηγήσει τι συνέβη. Ούσα σε πολύ δύσκολη θέση και με δάκρυα στα μάτια, μίλησε για πρώτη φορά για το περιστατικό, αναφέροντας πως δεν είχε δώσει τη συγκατάθεσή της ούτε για τη βιντεοσκόπηση, ούτε για τη διαρροή του υλικού.
Είναι τραγικό το γεγονός ότι η Ιωάννα Τούνη αισθάνθηκε υπόλογη και θεώρησε πως έπρεπε να δικαιολογήσει τον εαυτό της, ενώ ο μόνος υπόλογος στην ιστορία αυτή είναι ο θύτης. Η πράξη του είναι όχι απλώς καταδικαστέα, αλλά και παράνομη, ωστόσο, εν έτει 2020 η γυναίκα είναι εκείνη που στιγματίζεται και που στοχοποιείται.
Μετά το δικό της βίντεο στο Youtube, μεγάλη μερίδα κόσμου εξέφρασε την υποστήριξή του στην Ιωάννα Τούνη με το σύνθημα «Είμαστε μαζί με κάθε Τούνη», κάτι που σίγουρα δίνει ελπίδα για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων από την κοινωνία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν λύνει το πρόβλημα.
Η περίπτωση της Σπυριδούλας Καραμπουτάκη
Ένα προσωπικό «ροζ» βίντεο της πρώην παίκτριας του MasterChef 3 κυκλοφόρησε τις προηγούμενες μέρες χωρίς τη συγκατάθεσή της. Όπως όλα δείχνουν, το βίντεο διέρρευσε από το κοντινό περιβάλλον της Σπυριδούλας Καραμπουτάκη και αντιμετωπίστηκε με απαράδεκτο χιούμορ στα social media, με τους χρήστες να μην αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα της κατάστασης, ενώ η ίδια έχει προχωρήσει στις προβλεπόμενες νομικές διαδικασίες για την απόσυρσή του.
Η ντροπή ανήκει στους θύτες
Οι θύτες του Sextortion και του Revenge Porn «ποντάρουν» στην ντροπή που θα αισθανθεί το θύμα και η οποία θα το οδηγήσει είτε να υποκύψει στους εκβιασμούς του, είτε να καταρρεύσει. Όποια κι αν είναι τα κίνητρά του, οι κινήσεις του προέρχονται από θέση ισχύος, αφού κρατά στα χέρια του ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα που μπορεί ανά πάσα στιγμή να χρησιμοποιήσει.
Η στάση της κοινωνίας προς τα θύματα, όμως, είναι που ενισχύει αυτή τη θέση εξουσίας των θυτών και τρέφει τη δύναμή τους. Όσο οι γυναίκες αισθάνονται υπόλογες σε τέτοια περιστατικά, όσο γράφονται ή ακούγονται σχόλια που δικαιολογούν ακόμη και στο ελάχιστο την πράξη του θύτη ή που υποστηρίζουν ότι το θύμα προκάλεσε τέτοιες συμπεριφορές, όσο υπάρχει το victim blaiming, τόσο θα συνεχίσουν τα φαινόμενα αυτά.
Το σεξ αποτελεί αμοιβαία πράξη -δεν υπάρχει άντρας ή γυναίκα, παρά μόνο δύο άνθρωποι που απολαμβάνουν την πράξη με τον τρόπο που οι ίδιοι επιθυμούν.
Η γυναίκα μπορεί να πει «ναι» στη βιντεοσκόπηση, αλλά αυτό δεν δίνει δικαίωμα σε κανέναν να προχωρήσει στην εκμετάλλευση του υλικού χωρίς τη συγκατάθεσή της. Ούτε δίνει το δικαίωμα στον οποιονδήποτε να της ρίξει ευθύνη για τη δημοσιοποίηση «ροζ» βίντεο, γυμνών φωτογραφιών και ευαίσθητου περιεχομένου.
Δεν είναι τυχαίο που στις πλείστες περιπτώσεις Sextortion, ειδικά των Celebrities προσώπων, το όνομα του θύματος είναι εκείνο που δημοσιοποιείται. Η παράνομη και χυδαία πράξη ανήκει μόνο στον θύτη, ωστόσο, ουδέποτε είδαμε να γράφεται το όνομά του σε πρωτοσέλιδα και να κρεμιέται στα μανταλάκια.
Σε κάθε περίπτωση Sextortion ή Revenge Porn το θύμα διασύρεται και υφίσταται μια απαράδεκτη ψυχολογική κακοποίηση, η οποία πρέπει επιτέλους να γίνει αντιληπτή και να ληφθεί σοβαρά υπόψιν από το σύνολο της κοινωνίας, από τις αρμόδιες αρχές που θα πρέπει να προχωρήσουν σε πιο δραστικές κινήσεις, αλλά και από τη δικαιοσύνη που είναι αναγκαίο να επιβάλουν πιο αυστηρές ποινές.
Το θύμα ΔΕΝ φταίει. Η ντροπή ανήκει μόνο στους θύτες και μόνο όταν όλη η κοινωνία το κατανοήσει θα προχωρήσουμε ένα βήμα πιο κοντά στην εξάλειψη τέτοιων φαινομένων.
