Οι επιπτώσεις της ελληνογαλλικής συμφωνίας στην ευρύτερη «γειτονιά» μας και στην «αυλή» μας (του Γιάννη Χουβαρδά)

Οι επιπτώσεις της ελληνογαλλικής συμφωνίας στην ευρύτερη «γειτονιά» μας και στην «αυλή» μας (του Γιάννη Χουβαρδά)

Στις 28/09/2021 Ελλάδα & Γαλλία εγκαθίδρυσαν “Στρατηγική Εταιρική Σχέση για τη Συνεργασία στην Άμυνα και την Ασφάλεια”. Πρόκειται για σημαντική εξέλιξη που απορρέει/επηρεάζει τους ανταγωνισμούς στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα σε 3 επίπεδα. Το 1ο αφορά τους πλανητικούς ανταγωνισμούς των μεγάλων δυνάμεων. Το 2ο περιλαμβάνει τους ανταγωνισμούς στη ζώνη Σαχέλ-Μαγκρέμπ-Αν. Μεσόγειος-Μέση Ανατολή. Το 3ο τους ανταγωνισμούς σε Αιγαίο-Κύπρο και βεβαίως και τα 3 επίπεδα συνδέονται μεταξύ τους.

Στο 1ο επίπεδο η ελληνογαλλική συμφωνία υπηρετεί διαχρονικούς στόχους των κυβερνήσεων Ελλάδας-Γαλλίας για τη μεγέθυνση του μεριδίου του εγχώριου κεφαλαίου τους στη παγκόσμια και ευρωπαϊκή πίτα. Τέτοιοι στόχοι είναι ένας σημαντικός/διακριτός ρόλος στο ΝΑΤΟ για το Παρίσι και μία αναβάθμιση του δικού της ρόλου στη συμμαχία για την Αθήνα. Η διεύρυνση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ από τις ΗΠΑ για τη Γαλλία και η γεωστρατηγική αναβάθμιση της Ένωσης για την Ελλάδα. Η ανατροπή της πρωτοκαθεδρίας της Γερμανίας στην ΕΕ για τις κυβερνήσεις της Γαλλίας και η ισχυροποίηση της διαπραγματευτικής τους θέσης έναντι των Βρυξελλών για τις Ελληνικές κυβερνήσεις. Σε αυτή την κατεύθυνση οι δύο χώρες, μεταξύ άλλων, αναβαθμίζουν τη συνεννόηση των μεσογειακών κρατών (Ομάδα Med) εντός ΕΕ, ενώ δρούνε ποικιλοτρόπως στα πλαίσια του ΝΑΤΟ και των διμερών συνεργασιών τους με τις ΗΠΑ.

Παράλληλα η ελληνογαλλική συμφωνία δεν απομακρύνεται από το πλαίσιο που διαμορφώνει σήμερα η Αμερικανική διοίκηση στον πλανήτη, με σκοπό να διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία της στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα και τα ωφελήματα που απορρέουν απ’ αυτή για το Αμερικανικό κεφάλαιο. Η στρατιωτική αναβάθμιση της ΕΕ ως εταίρος του ΝΑΤΟ ικανοποιεί την επιδίωξη των ΗΠΑ να καταστεί αυτό πιο αποτελεσματικό έναντι της Ρωσίας γενικώς και να μετεξελιχθεί σε παγκόσμιο δρώντα. Παράλληλα ο ανταγωνισμοί Ην. Βασίλειο-ΕΕ & Γαλλία-Γερμανία-Ην. Βασίλειο, οι οποίοι επιμένουν εντός ΝΑΤΟ/ΕΕ υπονομεύουν τη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης και το διεθνές στάτους της Γαλλίας, μετριάζοντας ανησυχίες της Ουάσιγκτον για το ύψος τους.

Στο 2ο επίπεδο η ελληνογαλλική συμφωνία συμβαδίζει με το διαχρονικό στόχο Αθήνας-Παρισίου για τη μεγέθυνση της διείσδυσης του εγχώριου κεφαλαίου τους στη συγκεκριμένη ζώνη του πλανήτη, μέσα από την κατοχή σφαιρών επιρροής. Η ανάπτυξη Ελληνικών-Γαλλικών δυνάμεων σε περιοχές της ζώνης και η στρατιωτική παρουσία της Γαλλίας στην Αν. Μεσόγειο, η οποία θα υποστηρίζει τις δράσεις της σε όλη τη ζώνη, θα ευνοήσει τη Γαλλική πρωτοκαθεδρία στο Σαχέλ, το οποίο μεταξύ άλλων είναι σημαντικό και για την τροφοδοσία των πυρηνικών εργοστασίων της με ουράνιο. Εκεί μαίνεται άγριος ανταγωνισμός Γαλλίας-Κίνας-Ρωσίας-Τουρκίας, συνοδευόμενος μάλιστα από τη δράση και την αξιοποίηση τζιχαντιστικών οργανώσεων. Πρόσθετα θα υποβοηθηθεί η διεύρυνση της Γαλλικής επιρροής σε Μαγκρέμπ-Αν. Μεσόγειο-Μέση Ανατολή, ενώ θα συμβάλλει και στην απόκτηση επιρροής εκ μέρους των Ελληνικών κυβερνήσεων στη ζώνη, με βάση συμφέροντα που προσβλέπουν στην Αφρική. Όσον αφορά τη Γαλλία αξίζει να αναφερθεί ότι ήδη αναδιατάσσει το στρατό της στο Σαχέλ, όπου δρα και στα πλαίσια αποστολών της ΕΕ, ενώ επιχειρεί να επωφεληθεί της αναδιάταξης που πραγματοποιούν οι ΗΠΑ Συρία-Ιράκ, δηλώνοντας πρόθεση να δράσει και αυτοτελώς, ήδη δρα στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, στη Μέση Ανατολή. Αντίστοιχα και η Ελλάδα εδώ και καιρό επιχειρεί να προωθήσει το σχεδιασμό της, μέσω της διευρυνόμενης εμπλοκής της στους σχεδιασμούς των ΝΑΤΟ-ΕΕ στη ζώνη.

Πρόσθετα η ελληνογαλλική συμφωνία συμπλέει και με το στόχο των ΗΠΑ να διατηρήσουν την εποπτεία της ζώνης και άρα την προνομιακή θέση του Αμερικανικού κεφαλαίου σε αυτή, αποδεσμεύοντας παράλληλα συντελεστές ισχύος προς Ινδοειρηνικό-Αν. Ευρώπη. Μία ισχυρή στρατιωτική παρουσία Γαλλίας-Ελλάδας θα διευκολύνει τη διεύρυνση της Νατοϊκής αρχιτεκτονικής. Επιπλέον θα βοηθήσει στην ανώδυνη μείωση/αναδιάταξη των Αμερικανικών δυνάμεων, καθώς θα περιορίσει τις διόδους διείσδυσης Κίνας-Ρωσίας-Ιράν, ενώ μπορεί να δώσει ώθηση και σε μία σειρά οικονομικά project/συνεργασίες που ενδιαφέρουν την Ουάσιγκτον. Παράλληλα η πληθώρα των σύμμαχων/εταίρων των ΗΠΑ που δραστηριοποιούνται στη ζώνη, όπως Ην. Βασίλειο, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Τουρκία, Κατάρ, Αίγυπτος, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία, Νιγηρία κ.α, σε συνδυασμό με τον πρωτεύοντα ρόλο που συνεχίζουν να διαδραματίζουν οι ίδιες, τους καθησυχάζουν για τη δυνατότητα Ελλάδας-Γαλλίας να υλοποιήσουν μία πολύ διαφορετική από τη δικής τους ατζέντα.

Στο 3ο επίπεδο οι στόχοι της Γαλλίας σχετίζονται και πάλι με την κατοχή σφαιρών επιρροής. Από την άλλη μεριά οι στόχοι της Ελλάδας αφορούν το μέγεθος του χώρου που «ανήκει» στο Ελληνικό κεφάλαιο, το οποίο ταυτίζεται με το εύρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων του Ελληνικού κράτους, ενώ συνδέονται και με την τύχη της παραδοσιακά προνομιακής παρουσίας του Ελληνικού κεφαλαίου στην Κυπριακή Δημοκρατία (Κ/Δ), η οποία εξαρτάται από την εξέλιξη του Κυπριακού. Για την προώθηση των στόχων τους και οι δύο χώρες διεξάγουν παζάρι με την Τουρκία, υπό την εποπτεία των ΗΠΑ.

Αυτές προωθούν στα ελληνοτουρκικά ένα συμβιβασμό εις βάρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Αθήνας, όπως καταδεικνύει η μη αναγνώριση του Ελληνικού εναέριου χώρου 6-10 ν.μ πάνω από τη θάλασσα, η αποδοχή ότι η Τουρκία έχει δικαιώματα στο Αιγαίο, ο χαρακτηρισμός της Ελληνικής (θεμελιώδες διεθνές δίκαιο) υφαλοκρηπίδας που ερεύνησε το Oruc Reis ως αμφισβητούμενης, η μηδενική/αναντίστοιχη αντίδραση τους σε Τουρκικές προκλήσεις/Casus Belli. Αντίστοιχα η Ουάσιγκτον ωθεί μία διευθέτηση του Κυπριακού που νομιμοποιεί πολλά τετελεσμένα της Τουρκικής εισβολής/κατοχής και δημιουργεί ένα κολοβό “κράτος”-συνεταιρισμό. Αυτό σημαίνει η θέση της για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία από δύο συνιστώντα κράτη με πολιτική ισότητα (ΔΔΟ). Παράλληλα στα πλαίσια ευρύτερων συμβιβασμών/διευθετήσεων που προωθεί σε Αφρική-Ευρασία, καλλιεργεί εκεχειρίες/διαπραγματεύσεις που αφορούν και το γαλλοτουρκικό ανταγωνισμό, π.χ. Λιβύη. Σε κάθε περίπτωση βέβαια η στάση των ΗΠΑ είναι δυναμική και όχι στατική, ενώ πρωτίστως διαμορφώνεται βάσει των αναγκών της κεντρικής τους στρατηγικής.

Αθήνα-Παρίσι κινούνται εντός του παραπάνω πλαισίου. Το γεγονός ότι Ελλάδα-Γαλλία είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ και μέλη του ΝΑΤΟ, όπως και η «πολύτιμη» Τουρκία, αλλά και μέλη της ΕΕ, της οποίας «πολύ σημαντικός» εταίρος είναι η Τουρκία, καθορίζει αυτή τους τη στάση. Πρόσθετα η διευκόλυνση της υλοποίησης οικονομικών project και της γενικότερης εκμετάλλευσης του πλούτου της περιοχής, όπως και η μεγαλύτερη ασφάλεια της περιφερειακής τους επιρροής, εξαιτίας ενός ενδεχόμενου συμβιβασμού με την Τουρκία, είναι άλλοι δύο παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτή τους τη συμπεριφορά. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν Αθήνα-Παρίσι προσφέρουν ως «τυρί» στην Άγκυρα τη συμπερίληψη της στο φόρουμ φυσικού αερίου (φ/α) Αν. Μεσογείου (EMGF) και την πρόοδο στις ευρωτουρκικές σχέσεις. Αντίστοιχα μία μέρα πριν την ελληνογαλλική συμφωνία ο Έλληνας πρωθυπουργός μιλούσε για «ελληνοτουρκικές διαφορές», «αμοιβαίες υποχωρήσεις», «θαλάσσιες ζώνες» και ανέφερε τις συμφωνίες με Ιταλία-Αίγυπτο ως μοντέλο για την οριοθέτηση ΑΟΖ μαζί της. Από την άλλη μεριά, στο φόντο και των μεταξύ τους ισχυρών οικονομικών δεσμών, την ίδια μέρα της ελληνογαλλικής συμφωνίας ο υπ. εμπορίου της Γαλλίας μετείχε στην 6η σύνοδο της κοινής γαλλοτουρκικής επιτροπής οικονομίας και εμπορίου στην Κων/πολη. Είχε προηγηθεί το Γενάρη του 2021 η ανταλλαγή επιστολών μεταξύ Μακρόν-Ερντογάν, με την οποία ξεκίνησε μία διαδικασία αποκλιμάκωσης των φραστικών τους αντιπαραθέσεων, οι οποίες εκτυλίχθηκαν με αφορμή τη διά αντιπροσώπων σύγκρουση Γαλλίας-Τουρκίας το καλοκαίρι του 2020 στη Λιβύη, η οποία προκάλεσε και μία μεταξύ τους ναυτική αψιμαχία.

Ωστόσο η Άγκυρα, ενθαρρυμένη από τη στάση της Ουάσιγκτον, κατέρχεται στο παζάρι με Ελλάδα-Γαλλία, έχοντας ατζέντα ηγεμονικής περιφερειακής δύναμης. Με αυτή επιχειρεί να διευρύνει τα κυριαρχικά της δικαιώματα, δηλαδή το χώρο που «ανήκει» στο Τουρκικό κεφάλαιο, στα όρια της “Γαλάζιας Πατρίδας”. Επίσης επιδιώκει να θωρακίσει την παρουσία του Τουρκικού κεφαλαίου στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου και να την επεκτείνει στο νότιο τμήμα της. Αυτό υπηρετεί η πρόταση της για «βελούδινη» διευθέτηση του Κυπριακού στη βάση |δύο ανεξάρτητων κυρίαρχων κρατών». Τέλος αγωνίζεται για τη συγκρότηση μίας μεγάλης σφαίρας επιρροής σε Αφρική-Ευρασία, με όχημα τη σύζευξη του νέο-Οθωμανισμού, του παντουρκισμού και του πολιτικού Ισλάμ σε ένα ενιαίο πολιτικό αφήγημα.

Σε αυτά τα πλαίσια η ελληνογαλλική συμφωνία επιχειρεί να συμβάλλει στην ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης Ελλάδας-Γαλλίας έναντι της Άγκυρας στο παραπάνω πλαίσιο! Έρχεται να πιέσει την Τουρκία να αποδεχτεί την παρουσία της TOTAL στην ΑΟΖ της Κ/Δ και από κοινού με τα ΕΛΠΕ νοτίως-νοτιοδυτικά της Κρήτης και να εναρμονιστεί με το πλαίσιο του EMGF για τα project διαμετακόμισης και την εμπορία του φ/α. Παράλληλα λειτουργεί ως μοχλός σε μία προσπάθεια εξαναγκασμού της να υποχωρήσει σε άλλα οικονομικά ζητήματα όπως η αλιεία και στη διαχείριση των προσφυγικών/μεταναστευτικών ροών. Πρόσθετα το Παρίσι μπορεί να αξιοποιήσει τη δυνατότητα του να ερμηνεύει με πολιτικά κριτήρια το άρθρο 2 της συμφωνίας, το οποίο μιλά για αμοιβαία συνδρομή στην περίπτωση επίθεσης εναντίον της επικράτειας ενός από τα μέρη, για να αποσπάσει ανταλλάγματα από την Τουρκία σε άλλες περιοχές/πεδία, έναντι μίας φιλικής προς αυτήν ερμηνείας.

Σε κάθε περίπτωση το διακύβευμα σε Αιγαίο-Κ/Δ, δεν είναι της ίδιας βαρύτητας για Ελλάδα-Γαλλία. Για την 1η αφορά ζητήματα κυριαρχίας/κυριαρχικών δικαιωμάτων και Κύπρου, για το 2ο σχετίζεται με την κατοχή σφαιρών επιρροής. Όπως και να έχει η ελληνογαλλική συμφωνία ωθεί την Άγκυρα να επανεξετάσει τις επιλογές της, τόσο απέναντι στη ΔΔΟ, την οποία Αθήνα-Παρίσι θέτουν ως βάση συζήτησης για το Κυπριακό, όσο και απέναντι στο παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο, την παραίτηση της Τουρκίας από το οποίο έθεσε εκ νέου ο Έλληνας υπ. Εξωτερικών ως όρο για μία ελληνοτουρκική συνεννόηση, σε δήλωση του σε επιτροπή της Βουλής στις 05/10/2021. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι ο ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός θα οδηγηθεί σε ύφεση, μπορεί το αποτέλεσμα να είναι αντίθετο.

Τέλος η ελληνογαλλική συμφωνία συμβαδίζει με τα συμφέροντα των ΗΠΑ και σε Αιγαίο-Αν. Μεσόγειο. Η στρατιωτική παρουσία της Γαλλίας και ο εξοπλισμός της Ελλάδας, παράλληλα με τη γεωγραφική/χρονική επέκταση της συμφωνίας Αθήνας-Ουάσιγκτον για τις Αμερικανικές βάσεις φράζουν το δρόμο σε Ρωσία-Κίνα. Το συγκεκριμένο γεγονός έχει μεγάλη σημασία γιατί ο έλεγχος της περιοχής διευκολύνει την υπονόμευση της Κινεζικής BRI, την πίεση της Ρωσίας σε Ουκρανία-Εύξεινο Πόντο και τον περιορισμό της στη Συρία. Παράλληλα ενισχύεται η δυνατότητα του ΝΑΤΟ να επιχειρεί και σε Βαλκάνια-Βόρειο Αφρική-Μέση Ανατολή, αλλά και η δυνατότητα ενσωμάτωσης στην αρχιτεκτονική του και άλλων κρατών στην ευρύτερη περιοχή π.χ. ΗΑΕ. Επίσης η εξακολούθηση/όξυνση του ανταγωνισμού ανάμεσα στην Τουρκία (ίσως και άλλους) και Ελλάδα-Γαλλία δυσχεραίνει τις προσπάθειες όλων να επιβάλλουν στα παζάρια τη δική τους ατζέντα. Συνακόλουθα, εφόσον αυτός δεν εκτροχιαστεί, ευνοεί τις ΗΠΑ να παίζουν το ρόλο του διαιτητή, επιχειρώντας να κατευθύνουν τις εξελίξεις προς όφελος τους, ζήτημα που συνδέεται και με τα ξεχωριστά παζάρια που διεξάγουν οι ίδιες με όλους για άλλα θέματα.

Συνοψίζοντας, η ελληνογαλλική συμφωνία ενισχύει τα επιθετικά σχέδια ΝΑΤΟ/ΗΠΑ και οξύνει τους ανταγωνισμούς τους με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, εμπλέκοντας βαθύτερα σε αυτούς Ελλάδα-Γαλλία και στα 3 επίπεδα – α) Πλανήτης β) ζώνη Σαχέλ-Μαγκρέμπ-Αν. Μεσόγειος-Μέση Ανατολή γ) Αιγαίο-Κύπρος. Παράλληλα τοποθετεί Αθήνα-Παρίσι στο επίκεντρο των συμμαχικών ανταγωνισμών εντός ΝΑΤΟ/ΕΕ στην Ευρώπη, ενώ συμβάλλει στην κλιμάκωση τους σε όλη τη ζώνη του 2ου επιπέδου. Τέλος φιλοδοξεί να ενισχύσει την κυβέρνηση της Γαλλίας και της Ελλάδας στα παζάρια με την κυβέρνηση της Τουρκίας, με την εποπτεία των ΗΠΑ. Στην περίπτωση του Παρισιού αυτά αφορούν το μοίρασμα των σφαιρών επιρροής στη ζώνη του 2ου επιπέδου. Στην περίπτωση της Αθήνας εμπεριέχουν επίσης την κατανομή των μεριδίων περιφερειακής επιρροής, σχετίζονται όμως και με την κατανομή των ζωνών κυριαρχίας/κυριαρχικών δικαιωμάτων σε Αιγαίο-Αν. Μεσόγειο και την εξέλιξη του Κυπριακού. Το πλαίσιο που έχουν θέσει οι ΗΠΑ και έχουν αποδεχτεί διαχρονικά όλες οι Ελληνικές κυβερνήσεις σε αυτά τα παζάρια είναι εις βάρος της κυριαρχίας/κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και υπέρ μιας διχοτομικής και επικίνδυνης διευθέτησης του Κυπριακού. Η συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας κινείται μέσα σε αυτό πλαίσιο, ενώ παραμένει ερωτηματικό αν τελικά θα συμβάλλει να ρυμουλκηθεί σε αυτό και η Τουρκία, η οποία για των ώρα εμμένει στις ηγεμονικές αξιώσεις της.

Σε κάθε περίπτωση το Ελληνικό κεφάλαιο έχει βρει ένα σημαντικό εργαλείο για τη μεγέθυνση του μεριδίου του στην ευρωπαϊκή πίτα και στην πίτα της ευρύτερης γειτονιάς μας. Μάλιστα αυτό το όπλο ενδέχεται να χρησιμεύσει και για τη ρυμούλκηση της Τουρκίας σε έναν συμβιβασμό, ο οποίος θα θωρακίσει αυτά τα μερίδια και θα τα αθροίσει με αυτά που θα προκύψουν από τις διεθνείς κοινοπραξίες, έστω και αν το τίμημα είναι η εκχώρηση χώρου που του «ανήκει». Το λογαριασμό θα τον πληρώσει φυσικά ο λαός της χώρας, ίσως και με αίμα. Ήδη ενέγραψε οφειλές πολλών δις Ευρώ!

*Ο Γιάννης Χουβαρδάς είναι PhD© Διεθνολόγος-Πολιτικός Επιστήμονας

• Για να μαθαίνετε πάντα όλα τα νέα, κάντε like στη σελίδα μας olanea.gr