Η Τηλεοπτική Βαβέλ των Ειδικών

Λαμπρά βιογραφικά με σημαντικές σπουδές, ερευνητικό-εκπαιδευτικό έργο, πολλές δημοσιεύσεις και έντονη επιστημονική δράση, έχουν να επιδείξουν οι περισσότεροι από τους ειδικούς που εμφανίζονται συχνά στους τηλεοπτικούς δέκτες προκειμένου να σχολιάσουν την επιδημιολογική εικόνα της χώρας. Όπως αποδεικνύεται όμως, το μήνυμα για την επικινδυνότητα της επιδημίας κορωνοϊού, πλέον δεν περνά προς τους πολίτες.

Πρόκειται για μια πολυγλωσσία στις αναφορές που μάλλον μπερδεύει τον κόσμο κι αυτό βεβαίως είναι λογικό από τη στιγμή που οι περισσότεροι εξ αυτών υπηρετούν το ΕΣΥ από διαφορετικά πόστα, άλλοι δεν έχουν καμία σχέση με νοσοκομεία και ασθενείς και άλλοι ασχολούνται μόνο με τη στατιστική έρευνα και τις αναλύσεις.

Οι πολίτες δέχονται πολλαπλά μηνύματα τα οποία αφορούν άλλοτε στα συμπεράσματα από τα λεγόμενα επιδημιολογικά μοντέλα, άλλοτε στο τι γίνεται στην πρώτη γραμμή των εντατικών, άλλοτε από αναλύσεις για το τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο και άλλοτε από τις έρευνες που γίνονται με βάση την ανάλυση λυμάτων.

Είναι λογικό από τη στιγμή που ο κορωνοϊός αποτελεί καθημερινότητά μας και το «θέμα πουλάει» να υπάρχει και ενδιαφέρον για ενημέρωση. Από την άλλη μεριά και οι επιστήμονες έχουν βρεθεί στο επίκεντρο των media και είναι σταθερά πολιορκούμενοι για μια εμφάνιση. Κάτι το οποίο βέβαια δεν τους είναι αδιάφορο.

ΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ

Επιχειρώντας μια πρώτη «ιστορική» προσέγγιση για τις επικοινωνιακές διαθέσεις των ειδικών, διαπιστώνουμε ότι τα πρώτα δημοσιεύματα για την πανδημία βρίσκονται στα social media κάποιων εξ αυτών. Στον τοίχο των προφίλ στο FB από πολύ νωρίς θα έβρισκε κανείς πολύ καλή πληροφόρηση, επιστημονικά τεκμηριωμένη, από τον επιδημιολόγο Γκίκα Μαγιορκίνη, τον Καθηγητής Πολιτικών της Υγείας Ηλία Μόσιαλο αλλά και τον καθηγητή γενετικής Μανώλη Δερμιτζάκη.

Σταδιακά η ενημέρωση πέρασε στην τηλεόραση και πολλά από τα πρόσωπα της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων άρχισαν να εμφανίζονται. Υπήρξαν βέβαια και σημαντικές εξαιρέσεις όπως για παράδειγμα ο καθηγητής λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας, ο οποίος δεν εμφανίστηκε παρά ελάχιστα, καθώς είχε επιφορτιστεί και την καθημερινή ενημέρωση των πολιτών καθ’ όλη τη διάρκεια του πρώτου κύματος.

Εξαφανισμένος πλέον από τις τηλεοπτικές εκπομπές είναι και ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας Γκίκας Μαγιορκίνης από τη στιγμή που ανέλαβε και ως αναπληρωτής εκπρόσωπος του Υπουργείου Υγείας για την εβδομαδιαία ενημέρωση των πολιτών.

Από κει και πέρα τη σκυτάλη, ειδικά κατά το τρίτο κύμα που βιώνουμε το 2021, έχουν αναλάβει άλλοι επιστήμονες, οι οποίοι πολλές φορές θεωρούνται λανθασμένα από τους πολίτες ως μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων. Όμως θα πρέπει να τονίσουμε ότι η πλειονότητα αυτών δεν έχει καμία σχέση με την επιτροπή η οποία εισηγείται προς την Κυβέρνηση. Έτσι δε δεσμεύονται και από καμία «ομερτά» ώστε η προσωπική τους άποψη να μην εκφράζεται δημόσια.

ΤΑ ΠΙΟ ΤΑΚΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Το τελευταίο διάστημα ολοένα και πιο συχνά ακούμε σχετικά με τις προβλέψεις για την πορεία της επιδημίας από την ανάλυση των λυμάτων. Πρωταγωνιστές σε αυτές τις προβλέψεις είναι δύο καθηγητές, οι κκ Σαρηγιάννης και Θωμαϊδης. Και οι δυο τους από πολύ νωρίς -ειδικά ο κ. Σαρηγιάννης- είχαν δημοσιοποιήσει τα ευρήματα των μελετών του, όμως η αξιολόγηση αυτών έγινε αρκετά αργότερα.

Ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης, είναι καθηγητής, Διευθυντής Τομέα Τεχνολογιών, Διευθυντής Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών στην Πολυτεχνική Σχολή στο ΑΠΘ. Επίσης για 23 χρόνια βρισκόταν σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ και στο Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ως Βοηθός Γενικού Διευθυντή και Επιστημονικός Συντονιστής του Ινστιτούτου Υγείας και Προστασίας Καταναλωτή.

Είχε εντυπωσιάσει με τις δημοσιεύσεις του το καλοκαίρι, όταν σημείωνε πως εάν δεν προσέχαμε τότε θα φτάναμε σε καταστάσεις πολύ άσχημες και δυστυχώς επαληθεύτηκε.

Ο Νικόλαος Θωμαΐδης είναι Καθηγητής, Εργ. Αναλυτικής Χημείας, Τμήμα Χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επίσης Πρόεδρος στην Εταιρεία Αξιοποιήσεως και Διαχειρίσεως της Περιουσίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Α.Ε. Και ο ίδιος με βάση τις αναλύσεις στο ΕΚΠΑ είχε αναφερθεί σε αντίστοιχες προβλέψεις.

Το γνωστότερο πρόσωπο από όλα όσα εμφανίζονται σήμερα, γνωστός πριν από την έκρηξη της πανδημίας, είναι ο Ηλίας Μόσιαλος, καθηγητής Πολιτικής της Υγείας στη Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου (LSE), Καθηγητής Πολιτικής και Διοίκησης της Υγείας στην Ιατρική Σχολή (Department of Cancer and Surgery) του Imperial College London και συν-διευθυντής του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Συστήματα και τις Πολιτικές Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Είχε εκλεγεί βουλευτής το 2009 με το ΠΑΣΟΚ και το 2011 ανέλαβε Υπουργός Επικράτειας με καθήκοντα κυβερνητικού εκπροσώπου στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, θέση που διατήρησε μέχρι και τον Νοέμβριο του 2011. Για το λόγο αυτό είναι και ο πιο γνωστός. Μάλιστα είχε προειδοποιήσει από τότε σχετικά με το πάρτι στις δαπάνες υγείας.

Τον Μάρτιο του 2020 ανέλαβε αμισθί θέση ως κεντρικός εκπρόσωπος της κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη σε διεθνείς οργανισμούς για την αντιμετώπιση της Πανδημίας κορωνοϊού (2019–20).

Ο κ. Μόσιαλος είναι εξαιρετικός ρήτορας και έχει ασχοληθεί δεκαετίες με συστήματα υγείας.

Αρκετά συχνά βλέπουμε και τον ΝίκοΤζανάκη Καθηγητή Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντή της Πανεπιστημιακής Πνευμονολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου. Ο κ. Τζανάκης αναφέρεται συχνά σε επιδημιολογικά μοντέλα με τις απόψεις του να δείχνουν συχνά απαισιοδοξία αλλά πάντα στο πλαίσιο της προειδοποίησης.

Τακτικός σε εμφανίσεις είναι και ο Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, πλαστικός χειρουργός και Πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου. Είναι μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων και επίσης πολλές φορές οι δηλώσεις του έδειχναν ότι δεν είναι και απόλυτα σύμφωνος με τις εισηγήσεις της Επιτροπής. Είναι χαρακτηριστική μάλιστα η αναφορά του ότι θα προτιμούσε να ανοίξει ένας οικονομικός κλάδος πχ το λιανεμπόριο, παρά τα σχολεία.

Ιδιαίτερα συχνά βλέπουμε επίσης και την πνευμονολόγο Μίνα Γκάγκα, συντονίστρια Διευθύντρια της 7ης Πνευμονολογικής κλινικής του νοσοκομείου Σωτηρία και πρόεδρο του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας, η οποία μάλιστα στο πρόσφατο παρελθόν διατέλεσε Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ERS).

Οι απόψεις της κ. Γκάγκα μεταφέρουν πάντα πραγματικές εικόνες και ανησυχία από την καθημερινότητα των νοσοκομείων και δη του Σωτηρία που πρωταγωνιστεί στις νοσηλείες. Από την άλλη μεριά διαπιστώνεται πάντα σύμπνοια με τα ληφθέντα μέτρα, αμφίβολης αποτελεσματικότητας, όπως έχουμε μέχρι τώρα δει..

Ο Θεόδωρος Βασιλακόπουλος, Καθηγητής Πνευμονολογίας και Εντατικής Θεραπείας, στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και επισκέπτης Καθηγητής, McGill University, Montreal στον Καναδά, είναι ένα ακόμη πρόσωπο το οποίο μπαίνει καθημερινά στα σπίτια των τηλεθεατών. Είναι από τους επιστήμονες που εύγλωττα έχει περάσει μηνύματα προς τους πολίτες ειδικά για τις μάσκες. Είναι δε από τα πρόσωπα που η προσέγγισή του στην μετάδοση της επιδημίας έχει να κάνει κυρίως με την ατομική ευθύνη. Για το λόγο αυτό εμφανίζεται και ιδιαίτερα αισιόδοξος προτείνοντας μάλιστα περαιτέρω άνοιγμα λιανεμπορίου και Πάσχα στο χωριό.

Ο κ. Μανώλης Δερμιτζάκης, καθηγητής γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου της Γενεύης ο οποίος διατελεί Διευθυντής του Κέντρου Γονιδιωματικής Health 2030 και είναι επίσης μέλος του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών στην Ελλάδα, όπως αναφέραμε ήταν ιδιαίτερα ενεργός από την αρχή της επιδημίας στα social media. Πολλές φορές οι απόψεις του ήρθαν σε κόντρα με τα μέτρα που λάμβανε η Κυβέρνηση και προειδοποιούσε για πιο στοχευμένο lockdown. Μάλιστα έχει αναφέρει ότι αυτό που λέμε lockdown στην Ελλάδα δεν είναι lockdown και ότι υπονομεύουμε επί της ουσίας τον ίδιο μας τον εαυτό.

Να σημειωθεί ότι το Νοέμβριο του 2019 ορίστηκε πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, όμως λίγους μήνες μετά παραιτήθηκε επειδή διαπίστωσε ότι ο ρόλος του στο συμβούλιο ήταν καθαρά διακοσμητικός.

Ίσως βέβαια η επιδημία να του έκανε ένα καλό, καθώς ο όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ ανακοίνωσε τη συνεργασία μαζί του «με κύριο στόχο την ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας αλλά και της ιατρικής κοινότητας στις θεμελιώδεις αρχές της Πρόληψης και της Υγείας Ακριβείας».

Η μεγαλύτερη περσόνα όμως της ελληνικής τηλεόρασης κατά τη διάρκεια της επιδημίας, ειδικά τους τελευταίους μήνες, χωρίς η αναφορά αυτή να ακυρώνει την επιστημοσύνη της, αποτελεί η κα Ματίνα Παγώνη. Η πρόεδρος της Ένωσης Ιατρών Νοσοκομείων Αθηνών Πειραιώς (ΕΙΝΑΠ), δρ Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Συντονίστρια Διευθύντρια της Γ’ Παθολογικής Κλινικής ΓΝΑ Γεννηματάς, είναι ίσως το άτομο που σίγουρα όλοι μας εντοπίζουμε στο ζάπινγκ καθημερινά.

Η κα Παγώνη λόγω και του συνδικαλιστικού της ρόλου επιμένει, και δικαίως, για την ενδυνάμωση του ΕΣΥ και πάντα τονίζει την κρισιμότητα της κατάστασης λόγω της αύξησης των νοσηλειών στα νοσοκομεία. Από τις καλύτερες ίσως στιγμές σε μια διαδικασία χαλάρωσης από το στυγνό κλίμα της επιδημίας, αποτελεί η μίμηση της από τον Τάκη Ζαχαράτο, η οποία δεν ήταν όμως ίδια έντασης με τη μίμηση του Νίκου Χαρδαλιά από τον εν λόγω καλλιτέχνη.

Σχετικά συχνή είναι και η παρουσία της Αθηνάς Λινού, καθηγήτριας επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Προέδρου του Ινστιτούτου Προληπτικής, Περιβαλλοντολογικής και Εργασιακής Ιατρικής Prolepsis. Απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ καθώς και της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, η κα. Λινού έχει διδάξει σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού, συμπεριλαμβανομένων της Ιατρικής Σχολής Μάγιο, της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Μινεσότα κ.α.

Παρά το δυνατό βιογραφικό της η κ. Λινού δε συμμετέχει στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων–πιθανόν και λόγω δικής της επιλογής. Βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας όταν ο Αλέξης Τσίπρας ζήτησε την απομάκρυνσή του Βασίλη Κικίλια από το Υπουργείο Υγείας και την ανάθεση της ηγεσίας αυτού στην καθηγήτρια, ως υπουργού κοινής αποδοχής.

Μία αστοχία της θα έλεγε κανείς ότι εντοπίζεται στις δηλώσεις της για το θέμα της Θείας Κοινωνίας, όπου σημείωσε ότι δεν υπάρχουν μελέτες που να αποδεικνύουν τη μετάδοση του κορωνοϊού μέσω αυτής.

Τακτικός καλεσμένος της ΕΡΤ μετά την ενημέρωση του Υπουργείου Υγείας για την επιδημία είναι ο κ. Δημήτρης Παρασκευής, αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετρημένος και χαμηλών τόνων, είναι μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων και συνήθως επεξηγεί περαιτέρω ζητήματα τα οποία απασχολούν την περίοδο αυτή, χωρίς να ρισκάρει προβλέψεις ή να τοποθετείται στο τι θα πρέπει να γίνει από πλευράς πολιτικών αποφάσεων.

Ο Στέλιος Λουκίδης αναπληρωτής Καθηγητής Πνευμονολογίας στη Β’ Πνευμονολογική Κλινική ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο «Αττικόν» και πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, επίσης το τελευταίο διάστημα έχει σχετικά συχνές εμφανίσεις με τι αναφορές του να ακουμπούν στην κατάσταση που επικρατεί στα δημόσια νοσοκομεία.

ΟΙ ΑΠΟΧΩΡΗΣΑΝΤΕΣ ΑΠΟ ΤΑ TV ΔΡΟΜΕΝΑ

Από τη σχετικά τακτική εμφάνιση, στην απομάκρυνση από τα τηλεοπτικά δρώμενα, έχουν περάσει κάποιοι σημαντικοί επιστήμονές οι οποίοι είναι και μέλη της Επιτροπής διαπραγμάτευσης.

Ο Νικόλαος Σύψας, Kαθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας Λοιμώξεων ΕΚΠΑ, με δραστηριότητα σε ορισμένα από τα παγκοσμίου φήμης πανεπιστήμια και πανεπιστημιακά νοσοκομεία – μεταξύ άλλων Πανεπιστήμια Ζυρίχης, Μασαχουσέτης, Χάρβαρντ, Τέξας και γιατρός στη Μονάδα Λοιμώξεων Κλινικής Παθολογικής Φυσιολογίας στο «Λαϊκό», εμφανίζεται πλέον από σπάνια έως και καθόλου.

Θεωρείται από τα μέλη της επιτροπής που από πολύ νωρίς μιλούσαν για τη σημασία της μάσκας και γενικότερα ο λόγος τους σημείωνε ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για μη αυστηρά μέτρα προειδοποιώντας για καταστάσεις οι οποίες ακολούθησαν κατά το δεύτερο και τρίτο κύμα.

Ο Μάριος Λαζανάς, Παθολόγος- λοιμωξιολόγος, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης & Αντιμετώπισης του AIDS συμμετέχει στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων και αρκετά συχνά εμφανίζονταν στην πρωινή ζώνη. Ως επιστήμονας ο οποίος έχει ασχοληθεί με μεταδιδόμενες λοιμώξεις, όπως ο HIV, και την ανάγκη τήρησης ευλαβικά των μέτρων πρόληψης, ήταν από την αρχή υπέρμαχος την μετάδοσης του μηνύματος της μεγάλης προσοχής από όλους και επίσης για την επιβολή αυστηρών μέτρων ανάσχεσης της επιδημίας. Πλέον δε συμμετέχει σε τηλεοπτικές εκπομπές ενώ σύμφωνα με πληροφορίες δε συμφωνεί με τον τρόπο που γίνεται το άνοιγμα δραστηριοτήτων.

Ο Αλκιβιάδης Βατόπουλος Καθηγητής Μικροβιολογίας, Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, μετά από ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο δεν εμφανιζόταν σε ενημερωτικές εκπομπές, επανήλθε πρόσφατα με μια διάθεση… ισορροπιστή στα όσα λέγονται σχετικά με τις διαφωνίες ανάμεσα στα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων. Ο ίδιος ανέκαθεν εξέφραζε και δημόσια την προσωπική του άποψη, κάτι το οποίο δεν συνέχισε κατά τις δύσκολες πρόσφατες εβδομάδες της έξαρσης του τρίτου κύματος.

Η Αναστασία Κοτανίδου με 3 δεκαετίες στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του Ευαγγελισμού είναι πνευμονολόγος με εξειδίκευση στην εντατικολογία από το αμερικανικό νοσοκομείο Τζον Χόπκινς. Είναι καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή και διευθύντρια της Ά Πανεπιστημιακής ΜΕΘ του νοσοκομείου και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Εντατικής Θεραπείας (ΕΕΕΘ).

Οι εμφανίσεις της σε ενημερωτικές εκπομπές αν και δεν ήταν ιδιαίτερα συχνή, δεν ήταν ανύπαρκτη. Η κ. Κοτανίδου τάραξε τα νερά όταν σε ημερίδα στην οποία συμμετείχε αναφέρθηκε στην κούραση της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων αλλά και την πληθώρα των θεμάτων που πρέπει να συζητήσουν, όταν όλα τα μέλη έχουν σημαντικές και αυξημένες, λόγω της επιδημίας υποχρεώσεις. Όπως είχε πει οι εισηγήσεις λόγω της πίεσης, δεν είναι πάντα αυτές που θα έπρεπε να είναι και επίσης τάχθηκε υπέρ της έκδοσης μιας έστω συνοπτικής γραπτής ενημέρωσης κάθε φορά ώστε να μην αμφισβητείται από κανέναν το τι συζητήθηκε.

Ακόμη και πριν από τη δήλωσή της αυτή η κ. Κοτανίδου δεν εμφανιζόταν για καιρό σε εκπομπές και παρά το γεγονός ότι ο Υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας την έχει θέσει επικεφαλής της Επιστημονικής Επιτροπής για τον σχεδιασμό νέων κλινών ΜΕΘ.