Επιδότηση του κόστους ενοικίασης γης, κρατική συνεισφορά σε επιτόκια για επέκταση εκµεταλλεύσεων ή εκτροφών και φορολογικές ελαφρύνσεις σε περιπτώσεις διαδοχής, είναι λίγα µόνο από τα κίνητρα που χρησιµοποιούν χώρες της ΕΕ, πέρα από την ΚΑΠ για να ανανεώσουν τη ζωή στην ύπαιθρο. Τέτοια παραδείγµατα ως «καλές πρακτικές» προβάλλει η Κοµισιόν σε πολυσέλιδη µελέτη της µε τίτλο «Αξιολόγηση του αντίκτυπου της ΚΑΠ στην ανανέωση γενεών, στην τοπική ανάπτυξη και στην απασχόληση στις αγροτικές περιοχές».
Η εικόνα που σκιαγραφεί το report πάντως για την Ελλάδα δεν είναι κολακευτική: Οι γηραιότεροι αγρότες βασίζονται στις άµεσες ενισχύσεις για αντιστάθµιση των χαµηλών συντάξεων όταν ο κύριος τρόπος απόκτησης µίας εκµετάλλευσης είναι η κληρονοµιά, απουσιάζουν θεσµικοί και φορολογικοί µηχανισµοί που θα προσφέρουν κίνητρα διαδοχής, η γη κοστίζει σχεδόν το διπλάσιο από ότι στη Γαλλία και τη Σουηδία, ενώ η δηµόσια συµβουλευτική είναι ανύπαρκτη. Είναι δεδοµένο, λένε οι µελετητές, πως περισσότεροι θα φεύγουν παρά θα µπαίνουν στο αγροτικό επάγγελµα πανευρωπαϊκά, και σκοπός των εθνικών αρχών θα πρέπει να είναι να κάνουν όσο περισσότερο µπορούν πιο αποτελεσµατική και «ανώδυνη» τη µετάβαση αυτή.
-
Για να μαθαίνετε πάντα όλα τα νέα, κάντε like στη σελίδα μας olanea.gr
Πατώντας λοιπόν πάνω στα εργαλεία εκτός και εντός ΚΑΠ κυρίως για τους νέους αγρότες, η Κοµισιόν αξιολογεί το πώς αυτά µπορούν να βοηθήσουν στην ανανέωση των γενεών στις αγροτικές περιοχές, ενόψει του σχεδιασµού των στρατηγικών σχεδίων της περιόδου 2023-2027.
Αναλυτικότερα, στην Ελλάδα η οποία διαθέτει πολλές και µικρές εκµεταλλεύσεις η Κοµισιόν υποστηρίζει πως µία αύξηση 1% στον δείκτη πληρωµών νέων αγροτών θα προκαλούσε αύξηση κατά 2,2% στον αριθµό των νεοεισερχόµενων στο χώρο.
Ως εκ τούτου, οι δαπάνες για µέτρα νέων αγροτών από τις άµεσες ενισχύσεις και τα προγράµµατα αγροτικής ανάπτυξης έχουν πολλαπλάσια οφέλη σε σχέση µε το κόστος τους. Ωστόσο οι ενισχύσεις προς τους νέους αγρότες και η αξία αυτών δεν πρέπει να αξιολογείται µεµονωµένα από ευρύτερες κοινωνικοοικονοµικές συνθήκες στις αγροτικές περιοχές. «Οι αγροτικές περιοχές που δεν διαθέτουν βασικές υποδοµές και υπηρεσίες θα αγωνιστούν να διατηρήσουν τους νέους ακόµη και αν η απόδοση στη γεωργία είναι σε γενικές γραµµές συγκρίσιµη µε εκείνη άλλων τοµέων», αναφέρουν οι συγγραφείς της µελέτης. Επιπλέον, το µερίδιο της γης προς πώληση κάθε χρόνο είναι χαµηλό, οπότε η εθνική νοµοθεσία παίζει βασικό ρόλο σε αυτό.
Εκτός από το προφανές λοιπόν σχετικά µε τις υποδοµές που απαιτούνται, άλλες νοµοθετικές και φορολογικές ρυθµίσεις µπορούν να αντληθούν από τα παραδείγµατα άλλων χωρών όπως:
- 100% φορολογική ελάφρυνση από την αύξηση της αξίας µίας εκτροφής κατά τα πρώτα 4 χρόνια παραγωγής (Ιρλανδία)
- Επιπλέον έκπτωση φόρου για πέντε χρόνια σε περίπτωση διαδοχής στις εκµεταλλεύσεις, για µεταφορά του 80% της φάρµας από µεγαλύτερο σε µικρότερο αγρότη (Ιρλανδία)
- Πιλοτικό πρόγραµµα «Υπηρεσία κινητικότητας εδάφους» που δηµιουργήθηκε από τη Macra na Feirme – την ιρλανδική οργάνωση αγροτικής νεολαίας – λειτούργησε µε επιτυχία το 2014-2016. Το πρόγραµµα δηµιούργησε 282 εκµεταλλεύσεις 25.000 στρεµµάτων διεκπεραιώνοντας συµφωνίες συνεργασίας µεταξύ αγροτών.
- Φορολογικά κίνητρα: (i) κάθε αγρότης που νοικιάζει γη έχει επιδότηση 19% του κόστους ενοικίασης γης, (ii) αγρότες που επιθυµούν να προσλάβουν νέους εργαζοµένους σε µόνιµη σύµβαση ή για σύµβαση τουλάχιστον 3 ετών, το κράτος συνεισφέρει µε 33% στον ακαθάριστο µισθό. (Ιταλία)
- Το 2014, η Ιταλία ενέκρινε ένα διάταγµα (µε την ονοµασία terre vive ή «ζωντανή γη») για τη διάθεση δηµόσιας γης σε νέους αγρότες µε δύο διαφορετικούς τρόπους: (i) πώληση κρατικής γης µέσω δηµόσιων και διαφανών κλήσεων · και (ii) ενοικίαση κρατικής γης µε προτεραιότητα σε νέους αγρότες για τουλάχιστον 15 χρόνια. Οι νέοι αγρότες έγιναν επίσης δικαιούχοι κρατικής συνεισφοράς στα επιτόκια για αγορά γης.
Οι εξωτερικοί παράγοντες που εµποδίζουν την ανανέωση των γενεών
Γίνεται κατανοητό, λέει η µελέτη, πως οι εξωτερικοί παράγοντες µπορούν να βοηθήσουν ή να εµποδίσουν τα µέτρα πολιτικής που αποφασίζονται. Ως τέτοιοι παράγοντες που που εµποδίζουν την ανανέωση γενεών στη γεωργία και τις αγροτικές περιοχές περιλαµβάνουν: (i) έλλειψη σχεδιασµού διαδοχής, (ii) φορολογικά αντικίνητρα και χρηµατικές ποινές για την πρόωρη µεταβίβαση περιουσίας, (iii) πολιτισµικές αντιλήψεις σχετικά µε τη σηµασία της διατήρησης της γης στην οικογένεια · (iv) φόβους για συνταξιοδότηση, κυρίως λόγω ανεπάρκειας ενός διχτυούς ασφαλείας για τους συνταξιούχους και (v) αρνητικές αντιλήψεις των νέων για τη γεωργική εργασία ή την ποιότητα ζωής της υπαίθρου.
