«Τι θα γινόταν αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» αναρωτιέται η Τζούντι Σικάγο. Οι λέξεις είναι χαραγμένες σε μια κολοσσιαία, μεσαιωνική ταπισερί στο Herstory, την έκθεσή της στο Νέο Μουσείο της Νέας Υόρκης. Η ταπισερί έχει τοποθετηθεί σαν βωμός και αποτελεί το φόντο για ένα φωτισμένο χειρόγραφο σχεδόν 1.000 ετών από τη συνθέτρια, καλλιτέχνιδα, μυστικίστρια και οραματίστρια Χίλντεγκαρντ του Μπίνγκεν. Μια γυναίκα, ασυνήθιστα ελεύθερη για την εποχή της, η Χίλντεγκαρντ μπορούσε να μιλάει δημόσια και να αλληλογραφεί με τον Πάπα. Το ερώτημα της Σικάγο είναι μεγάλο και, κατά κάποιο τρόπο, προκαλεί ακόμα έκπληξη.

H πρώην Judy Gerowitz – απαρνήθηκε το όνομα του γάμου της για χάρη της πόλης όπου γεννήθηκε -, νυν Σικάγο συνεισφέρει αδιάκοπα στη φεμινιστική τέχνη εδώ και έξι δεκαετίες. Καθώς της έλεγαν οι καθηγητές της στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στις αρχές της δεκαετίας του ’60 ότι η συμβολή των γυναικών στην ευρωπαϊκή ιστορία ήταν «μηδαμινή», πήρε την πρωτοβουλία να αναζητήσει τόμους βιβλίων από και για κορυφαίες γυναίκες σε διάφορα επαγγέλματα.

«The Dinner Party»

Το 1970, ανέπτυξε το «Πρόγραμμα Φεμινιστικής Τέχνης», ένα πρώτο εγχείρημα για τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ, το οποίο ξεκίνησε στο Fresno State College στην Καλιφόρνια. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, είχε εδραιώσει το όνομα της και περιόδευε με το «The Dinner Party», ένα μνημειώδες έργο τέχνης που περιλάμβανε ένα τριγωνικό τραπέζι στο οποίο αποδίδονταν τιμές σε 39 μυθολογικές και ιστορικές γυναίκες με τη μορφή σερβίτσιων σε σχήμα αιδοίου (σαν να ήθελε να παραχωρήσει στις γυναίκες «μια θέση στο τραπέζι»). Από το 2007 στεγάζεται στο Μουσείο του Μπρούκλιν, αφού χρειάστηκαν τριάντα χρόνια για να βρει μόνιμη έδρα.

Στο Herstory, η Σικάγο εξυμνεί και πάλι τις γυναίκες -και αμφισβητεί την ανδρική κυριαρχία- σε ένα σκηνικό που μοιάζει με εκκλησία και συγκεντρώνει έργα τέχνης 500 ετών από γυναίκες, θέτοντας τα κάτω από σημαίες που διατυπώνουν καίρια ερωτήματα. Είναι συγκεντρωμένα σε έναν χώρο που ονομάζεται «Η Πόλη των Κυριών», μια παραπομπή στο βιβλίο της ποιήτριας Κριστίνα ντε Πιζάν που περιλαμβάνει σύντομες βιογραφίες καταξιωμένων γυναικών και το οποίο εκτιμάται ότι ολοκληρώθηκε το 1405. Εκτίθενται η καλλιτέχνις του μπαρόκ Artemisia Gentileschi, η πρωτοπόρος της Αναγέννησης του Χάρλεμ Lois Mailou Jones, η Frida Kahlo με τη μορφή ελαφιού και η Βρετανίδα σουρεαλίστρια Leonora Carrington. Πρόκειται για μια εύθυμη έκθεση, αλλά δυστυχώς η εγκατάσταση τους είναι προσωρινή.

Το «δίκαιο» υπάρχει στις γκαλερί;

Αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο, θα ήταν πιο δίκαιες οι γκαλερί, όσον αφορά στην ίση εκπροσώπηση γυναικών και ανδρών καλλιτεχνών; Ο πολιτισμός μας είναι κορεσμένος, εξαιτίας της αποκλειστικής προώθησης πανομοιότυπων έργων τέχνης που «προάγουν» τους ευρωπαίους άνδρες καλλιτέχνες και διαιωνίζουν έμφυλα και ταξικά στερεότυπα. Αν οι γυναίκες έπαιρναν τα «ηνία» αυτό θα σήμαινε ότι οι γυναίκες δεν θα ήταν πλέον το «αντικείμενο» και οι άνδρες δεν θα ήταν πάντα οι δημιουργοί;

Δεν είναι ότι δεν υπάρχουν γυναίκες καλλιτέχνιδες. Το έργο της Σικάγο όχι μόνο δείχνει ότι δημιούργησαν «πανίσχυρα έργα» πριν από πολλούς αιώνες, αλλά υπογραμμίζει επίσης τη μεταγενέστερη διαγραφή τους. Πάνω από αυτά τα έργα τέχνης και σε συνδυασμό με την δεσπόζουσα ταπισερί «Τι θα γινόταν αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;», βρίσκονται επιπλέον σημαίες που φέρουν ερωτήματα που φαντάζουν επίκαιρα: «Θα προστάτευαν τη Γη;», «Θα υπήρχε βία;», «Θα ήταν τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες τρυφεροί;», «Θα ήταν ο Θεός γυναίκα;». Ωστόσο, όπως σε όλο το έργο της, ο στόχος δεν είναι μια κυρίαρχη μητριαρχική κουλτούρα, αλλά μάλλον μια δίκαιη κουλτούρα.

Το «μάθημα που παίρνουμε» από αυτή την έκθεση είναι ότι χρειαζόμαστε περισσότερους ανθρώπους διαφορετικών φύλων σε ισχυρές θέσεις, όχι μόνο για να διασφαλίσουμε ότι ακούγονται και άλλες φωνές – αλλά και για να αποτρέψουμε θανάτους. Ιστορικά, οι γυναίκες πάντα συμμετείχαν και συνεισέφεραν, ενώ συχνά έπρεπε να εργαστούν σκληρότερα για να ακουστούν. Γιατί οι αφηγήσεις μας εξακολουθούν να διαγράφονται;

Οι ερωτήσεις της Σικάγο προορίζονται για τους πάντες. Στον τελευταίο όροφο του Herstory, οι άνθρωποι έδωσαν απαντήσεις σε αυτή την «αφετηριακή» ερώτηση. «Πιθανώς θα υπήρχαν λιγότεροι πόλεμοι, λιγότερες βίαιες συγκρούσεις», «Η δύναμη θα θεωρούνταν φυσιολογική». «Το πρώτο βήμα θα ήταν να καταργηθούν οι έμφυλες κοινωνικές νόρμες και να αποδομηθεί ολόκληρο το ετεροπατριαρχικό, ρατσιστικό και ταξικό σύστημα που μας περιβάλλει». Η Σικάγο έχει αφιερώσει τη ζωή της στον αγώνα για έναν τέτοιο κόσμο. Σε αυτόν τον τόπο, όσοι ήρθαν πριν από εμάς θα αναγνωρίζονταν δεόντως – και η ζωή θα ήταν καλύτερη για όλους.

ART: Έχετε σκεφτεί ποτέ τι θα γινόταν αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;
  • Για να μαθαίνετε πάντα όλα τα νέα, κάντε like στη σελίδα μας olanea.gr